Τι συμβαίνει στους 4 μήνες της ζωής του μωρού;
Μετά τους πρώτους τρεις μήνες από τον ερχομό του μωρού, πολλές μητέρες έχουν βρει λίγο-πολύ τον ρυθμό τους με το μωρό τους, και αρχίζουν να βλέπουν ότι η καθημερινότητα μπορεί να είναι λιγότερο απρόβλεπτη. Όμως, γύρω στους τέσσερις μήνες (ή κάπου ανάμεσα στους τρεις με έξι μήνες), τα μωρά φαίνεται να αλλάζουν και πάλι και πολλές φορές γίνονται πιο ανήσυχα, επηρεάζεται ο ύπνος τους, και συχνά να αποσπάται η προσοχή τους ενώ θηλάζουν.
Αυτές οι εξωτερικές αλλαγές που ίσως παρατηρείς και στο δικό σου μωρό υποδηλώνουν τις μεγάλες αναπτυξιακές αλλαγές που συμβαίνουν στο μωρό σου αυτή την περίοδο. Μερικές φορές, αυτή η περίοδος κρατά μόνο λίγες βδομάδες, κάποιες φορές ίσως διαρκέσει παραπάνω. Ο θηλασμός παραμένει πολύ σημαντικός για τη σωστή ανάπτυξη του μωρού σου και μπορείς να χρησιμοποιήσεις τη φαντασία σου για να βρεις διάφορους τρόπους που θα σε βοηθήσουν να το θηλάσεις αποτελεσματικά, ακόμη κι αν το μωρό σου αποσπάται από τον ενθουσιασμό του για τον νέο κόσμο που απλώνεται μπροστά του. Αυτή η φάση, όντως, περνάει κάποια στιγμή, και τα μωρά όσο μεγαλώνουν αποκτούν την ικανότητα να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα άρα και να θηλάζουν ενώ είναι απασχολημένα και με κάτι ακόμα.
Τι συμβαίνει στο μωρό μου αυτή την περίοδο;
Κάθε μωρό είναι διαφορετικό, και όπως συμβαίνει με οποιοδήποτε άλλο αναπτυξιακό ορόσημο, κάθε παιδί κατακτά ορόσημα στο δικό του χρόνο. Περίπου στους 4 μήνες, ίσως διαπιστώσεις πολλές αλλαγές να πραγματοποιούνται που να αφορούν τις σωματικές ικανότητες του μωρού σου. Μπορεί να έχει καλύτερο έλεγχο του κεφαλιού και του αυχένα ή να μπορεί να καθίσει στον πωπό του με υποστήριξη. Ίσως παρατηρήσεις ότι το μωρό σου αναπτύσσει διάφορες κοινωνικές δεξιότητες, όπως να χαμογελά, να βγάζει φωνούλες ή να μπαμπαλίζει. Τα μωρά σε αυτή την ηλικία αρχίζουν να βάζουν τα χέρια τους στο στόμα είτε γιατί αρχίζουν να τα ανακαλύπτουν είτε για να παίξουν, οπότε δεν αποτελεί πάντα σημάδι πείνας όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Επιπλέον, συμβαίνουν στο μωρό σου πολλές εσωτερικές αλλαγές που δεν φαίνονται, καθώς ο εγκέφαλός του μεγαλώνει: η όραση γίνεται πολύ καλύτερη και μπορούν να ξεχωρίζουν με μεγαλύτερη ευκολία διαφορετικούς ήχους. Πολλά μωρά αρχίζουν να βγάζουν τα πρώτα τους δόντια σε αυτή την ηλικία, γεγονός που περιστασιακά μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινές αλλαγές στον τρόπο που θηλάζουν και στη συμπεριφορά τους ενώ θηλάζουν.
Απόσπαση προσοχής και θηλασμός
Η επίδραση των παραπάνω αλλαγών μπορεί να φανεί συχνά στον τρόπο που θηλάζει ένα μωρό. Για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρήσεις το μωρό σου να θηλάζει για μικρότερα χρονικά διαστήματα. Καθώς το μωρό σου μεγαλώνει, θα θηλάζει πιο αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα ένας θηλασμός που μέχρι σήμερα διαρκούσε, για παράδειγμα, περίπου τριάντα λεπτά, πλέον διαρκεί σημαντικά πολύ λιγότερο χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, σε κάποια μωρά η απόσπαση προσοχής που παρατηρείται περίπου στους 4 μήνες, μπορεί να σημαίνει ότι οι θηλασμοί θα αρχίσουν να απέχουν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα μεταξύ τους, ειδικά κατά τη διάρκεια της ημέρας όταν υπάρχουν πολλά ερεθίσματα γύρω του. Μπορεί να παρατηρήσεις το μωρό σου να θηλάζει για λίγες μόνο γουλιές, μετά να γυρίζει το κεφάλι του σε έναν νέο ήχο, και μετά να θηλάζει ξανά, μέχρι να σταματήσει πάλι και να σου χαρίσει ένα υπέροχο χαμόγελο, κοιτάζοντάς σε στα μάτια. Αυτή η αλλαγή στη συχνότητα και τη συμπεριφορά του ίσως σε αγχώσει, καθώς μπορεί να θεωρείς ότι δεν θηλάζει αποτελεσματικά, ειδικά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Υπάρχουν τρόποι να βοηθήσεις το μωρό σου να θηλάζει περισσότερο τόσο σε διάρκεια όσο και σε συχνότητα. Για παράδειγμα, κάποιες μητέρες πηγαίνουν με το μωρό τους σε ένα ήσυχο ή με χαμηλό φωτισμό δωμάτιο για να θηλάσουν. Αυτό βοηθάει στο να μειωθούν τα ερεθίσματα που οδηγούν σε απόσπαση της προσοχής του μωρού, οπότε μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα στον θηλασμό. Παρομοίως, άλλες μητέρες χρησιμοποιούν έναν μάρσιππο τύπου sling για να θηλάσουν ή χρησιμοποιούν κάποιο κάλυμμα θηλασμού, ώστε το μωρό τους να μην αποσπάται από όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Άλλες μητέρες διαπιστώνουν ότι μια ήπια, ρυθμική κίνηση, όπως όταν κάθονται σε μια μπάλα πιλάτες ή σε μια κουνιστή καρέκλα, μπορεί να βοηθήσει το μωρό τους να παραμείνει συγκεντρωμένο και να θηλάσει.
Σε κάποιες περιπτώσεις, οτιδήποτε κι αν δοκιμάσεις, οι ημερήσιοι θηλασμοί ίσως γίνουν λιγότερο αποτελεσματικοί για κάποιες μέρες. Επομένως, ίσως χρειαστεί να εστιάσεις την προσπάθειά σου στο να θηλάζετε καλύτερα το βράδυ όταν το μωρό είναι πιο συνεργάσιμο. Οι νυχτερινοί θηλασμοί είναι εξίσου σημαντικοί. Ίσως επειδή επικρατεί ήδη σκοτάδι και ησυχία, μιας και είναι νύχτα, και τα μωρά νυστάζουν περισσότερο, πολλές μητέρες ανακαλύπτουν ότι το μωρό τους θηλάζει καλύτερα τη νύχτα. Αν και ίσως δημιουργεί ανησυχία το γεγονός ότι ένα μωρό δεν θηλάζει πολύ κατά τη διάρκεια της ημέρα, είναι συχνά βοηθητικό να σκέφτεσαι ότι η πρόσληψη γάλακτος υπολογίζεται ανά 24ωρο, χωρίς να ενδιαφέρει αν γίνεται περισσότερο τη μέρα ή τη νύχτα. Ενστικτωδώς, πολλά μωρά πίνουν περισσότερο γάλα το βράδυ, για να αναπληρώσουν τους μειωμένους θηλασμούς κατά τη διάρκεια της ημέρας, κάτι που συχνά αναφέρεται ως αντιστροφή προγράμματος θηλασμού (reverse cycling).
Πιθανόν να σε δυσκολέψει αυτή η περίοδος που η προσοχή του μωρού αποσπάται ενώ θηλάζει, επειδή μοιάζει να μην ικανοποιείται στον ίδιο βαθμό με τον θηλασμό, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, κι αντίθετα, ενδιαφέρεται να κάνει άλλα πράγματα. Να είσαι σίγουρη όμως ωστόσο, ότι το μωρό σου σε αγαπάει ακόμη και απολαμβάνει το γάλα σου. Συνεχίζεις να είσαι το κέντρο του κόσμου του. Απλώς, ο εγκέφαλός του αλλάζει με εκπληκτικό τρόπο και δεν είναι ακόμη αρκετά ώριμος για να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Αυτή η περίοδος θα περάσει και η σχέση που δημιουργείται μέσω του θηλασμού θα συνεχιστεί για όσο θέλεις.
Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα για την απόσπαση προσοχής εδώ.
Καλοί τρόποι στον θηλασμό
Μερικές φορές, ένα μωρό του οποίου η προσοχή αποσπάται ενώ θηλάζει, μπορεί να ξεκινήσει να θηλάζει και ξαφνικά να γυρίσει το κεφάλι του σε κάτι που βρήκε ενδιαφέρον, κάτι που μπορεί να είναι πολύ επώδυνο για τη μητέρα και τη θηλή της που ίσως γίνεται «λάστιχο»! Σ’ αυτή ακριβώς τη φάση, κάποιες μητέρες βρίσκουν ότι είναι χρήσιμο να διδάξουν στο μωρό τους υποτυπώδεις «καλούς τρόπους» στον θηλασμό. Πώς γίνεται αυτό; Αν το μωρό γυρίσει το κεφάλι του χωρίς να βγάλει τη θηλή από το στόμα του, η μητέρα τη βγάζει απαλά και υπενθυμίζει στο μωρό ότι δεν μπορεί να θηλάζει και να γυρίζει το κεφάλι του πέρα-δώθε. Αν και το μωρό δεν μπορεί ακόμη να μιλήσει, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να κατανοήσει σε κάποιο βαθμό αυτό που του λέει κάποιος. Η επανάληψη αυτών των λεκτικών μηνυμάτων βοηθά τα μωρά να καταλάβουν ποιες συμπεριφορές τους είναι αποδεκτές και ποιες όχι.
Μια πολύ χρήσιμη κάρτα σχετικά με το θέμα αυτό μπορείς να δεις εδώ.
Αλλαγές στον ύπνο
Όπως αλλάζει ο τρόπος που θηλάζει ένα μωρό, μπορεί να αλλάξουν κι άλλα πράγματα, όπως ο ύπνος του. Ένα μωρό που μέχρι πρόσφατα κοιμόταν πολλές ώρες συνεχόμενα, ίσως αρχίσει να ξυπνάει πιο συχνά αυτή την περίοδο. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου που συμβαίνει σε αυτό το στάδιο της ανάπτυξης μπορεί να σημαίνει ότι το μωρό περνάει μικρότερη διάρκεια σε στάδιο βαθύ ύπνου. Έρευνες δείχνουν ότι ο ύπνος δεν είναι μια ευθύγραμμη αναπτυξιακή διαδικασία και είναι πολύ συνηθισμένο τα μωρά και τα παιδιά να περνούν από διάφορες φάσεις ύπνου, με άλλοτε μεγάλες ή μικρές αφυπνίσεις. Ένα μωρό μπορεί να ξυπνήσει για πολλούς λόγους. Μερικές φορές ξυπνάει επειδή πεινάει (ειδικά αν έχει θηλάσει λιγότερο κατά τη διάρκεια της ημέρας), επειδή επεξεργάζεται τις νέες εμπειρίες που βίωσε την ημέρα που πέρασε, επειδή περνάει άγχος αποχωρισμού ή λόγω κάποιας ίωσης ή πολύ απλά επειδή θέλει να νιώσει ξανά τη σύνδεση με τη μαμά του ή το πρόσωπο που το φροντίζει. Ο πόνος της οδοντοφυΐας μπορεί να είναι ένας ακόμη λόγος καθώς μπορεί να πονάνε τα ούλα του παιδιού και να επιθυμεί να θηλάσει περισσότερο για να ανακουφιστεί από τον πόνο, ειδικά κατά τη διάρκεια της νύχτας όταν δεν υπάρχουν πολλά πράγματα να του αποσπάσουν την προσοχή.
Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα για τον ύπνο σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον άρθρο, ενώ για τους νυχτερινούς θηλασμούς μπορείς να δεις εδώ.
Αυτή μπορεί να είναι μια κουραστική περίοδος τόσο για τις μητέρες όσο και για την υπόλοιπη οικογένεια. Ίσως θελήσεις να κάνεις κάποιες βραχυπρόθεσμες αλλαγές ώστε να καταφέρεις να ξεκουραστείς, όπως να πηγαίνετε νωρίτερα για ύπνο, ή να αρπάξεις την ευκαιρία να κοιμάσαι έστω και λίγο κατά τη διάρκεια της ημέρας (για παράδειγμα, όταν κοιμάται το μωρό) ή να επιλέξεις τη συγκοίμηση με το μωρό σου.
Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για εισαγωγή στερεών τροφών
Είναι πολύ συνηθισμένος ο μύθος ότι τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά και διανύουν περίοδο που θηλάζουν λιγότερο και ξυπνούν περισσότερο, το κάνουν επειδή πεινάνε κι επειδή το μητρικό γάλα δήθεν δεν είναι πια αρκετά θρεπτικό γι’ αυτά. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Για ένα αποκλειστικά θηλάζον μωρό, το μητρικό γάλα είναι η μόνη πηγή θρεπτικών ουσιών που χρειάζεται μέχρι τουλάχιστον την ηλικία των 6 μηνών αλλά και μετά, με τη συμπλήρωση των στερεών τροφών. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να εισάγεις φόρμουλα αυτή την περίοδο. Επίσης, δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη ότι εισάγοντας ρυζάλευρο ή κρέμες θα βοηθήσεις το μωρό σου να κοιμάται περισσότερη ώρα. Στην πραγματικότητα, η πρώιμη εισαγωγή στερεών τροφών μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο ανώριμο γαστρεντερικό σύστημα του μωρού.
Καθώς το μωρό σου θα μεγαλώνει και θα μπορεί να φτάνει και να πιάνει πράγματα, ίσως δοκιμάσει να πιάσει και το φαγητό που ετοιμάζεσαι να φας. Επίσης, το μωρό σου θα αρχίσει να χρησιμοποιεί περισσότερο τα χέρια του για να τα εξερευνήσει και πολύ συχνά θα τα βάλει στο στόμα του. Και πάλι, όλα αυτά δεν είναι σημάδι ότι είναι έτοιμο για στέρεες τροφές. Η έναρξη της οδοντοφυΐας επίσης δεν αποτελεί από μόνη της σημάδι ετοιμότητας για στέρεες τροφές ή πολύ περισσότερο ότι το μωρό σου δεν έχει ανάγκη πια τον θηλασμό. Πηγές αναφέρουν ότι είναι καλύτερο να περιμένεις μέχρι το μωρό σου να δείξει σημάδια ετοιμότητας για την εισαγωγή των στέρεων τροφών, όπως το να κάθεται μόνο του χωρίς υποστήριξη. Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα στα άρθρα μας για την εισαγωγή των στερεών τροφών εδώ κι εδώ.
Το Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού και το Υπουργείο Υγείας της Ελλάδας συστήνει τον αποκλειστικό θηλασμό μέχρι τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του μωρού, ενώ οι στερεές τροφές εισάγονται συμπληρωματικά με τον μητρικό θηλασμό έως την ηλικία του ενός έτους. Ο θηλασμός συνεχίζεται μέχρι τουλάχιστον τα 2 έτη ή μέχρι όποτε θέλει η δυάδα μητέρας-παιδιού. Αυτή είναι και η σύσταση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Μωρό με απόσπαση προσοχής σε μεγαλύτερη ηλικία
Κάποιες φορές, μπορεί στα μωρά να αποσπάται η προσοχή τους και στο διάστημα μεταξύ οκτώ και δέκα μηνών περίπου. Και πάλι, αυτό συνδέεται με φυσιολογικές αναπτυξιακές αλλαγές τις οποίες βιώνει το μωρό. Μερικές φορές οι γονείς ερμηνεύουν το ότι σ’ αυτή την ηλικία η προσοχή του μωρού αποσπάται από τον θηλασμό, ως διάθεση του μωρού να αποθηλάσει. Έρευνες δείχνουν ότι κάτι τέτοιο είναι πολύ σπάνιο να συμβεί, δηλαδή ένα μωρό κάτω του ενός έτους να αποθηλάσει από μόνο του. Ο θηλασμός παραμένει πολύ σημαντικός για το μωρό σου. Πολλές από τις μεθόδους που αναφέρθηκαν παραπάνω για την ηλικία των τεσσάρων μηνών μπορεί να έχουν αποτέλεσμα και σ’ αυτή την ηλικία, όπως για παράδειγμα, η μείωση των εξωτερικών ερεθισμάτων την ώρα του θηλασμού. Ένα μωρό που είναι οκτώ μηνών συνήθως πίνει νερό και τρώει κάποια ποσότητα στερεών τροφών, ενώ ίσως παρατηρήσεις να τρώει περισσότερο ή λιγότερο αυτή την περίοδο. Κάποια μωρά ίσως θελήσουν να θηλάζουν περισσότερο το βράδυ για κάποιο διάστημα.
Συνοψίζοντας
Για κάποια μωρά, οι αναπτυξιακές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των τεσσάρων πρώτων μηνών της ζωής τους οδηγούν σε μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν απόσπαση προσοχής ενώ θηλάζουν. Ο θηλασμός παραμένει πολύ σημαντικός για το μωρό σου και ίσως κάποιες φορές χρειαστεί να χρησιμοποιήσεις τη φαντασία σου για να βρεις λύσεις που αποδίδουν για κάποιο διάστημα, ώστε να σε βοηθήσουν στο να τρώει το μωρό σου περισσότερο. Κάποια μωρά ίσως αρχίσουν να εξερευνούν τα χέρια τους και να τα βάζουν στο στόμα τους, ή να πάνε να αρπάξουν το φαγητό που τρως. Όλα αυτά δεν σημαίνουν απαραιτήτως ότι το μωρό σου πεινάει ή ότι χρειάζεται η εισαγωγή στερεών τροφών και ρυζάλευρου. Έρευνες δείχνουν ότι το να περιμένεις λίγους μήνες ακόμη μέχρι να φτάσει το μωρό την ηλικία των 6 μηνών για την εισαγωγή των στερεών τροφών, είναι το ιδανικό για το ανώριμο γαστρεντερικό σύστημα του μωρού σου.
Όπως συμβαίνει και με τόσα άλλα θέματα, αυτή είναι μια φάση που θα περάσει. Αν δυσκολεύεσαι και νιώθεις ότι χρειάζεσαι υποστήριξη ή απλά να ακούσεις από άλλες θηλάζουσες μητέρες τη δική τους εμπειρία σε παρόμοιες καταστάσεις, μπορεί να βρεις χρήσιμο το να συμμετάσχεις σε μια δωρεάν Συνάντηση του Συνδέσμου Θηλασμού Ελλάδος-La Leche League Greece (περισσότερες πληροφορίες εδώ) ή να επικοινωνήσεις με μια Σύμβουλο Θηλασμού του Συνδέσμου Θηλασμού Ελλάδος-La Leche League Greece (περισσότερες πληροφορίες εδώ) και να συζητήσετε σε εξατομικευμένο επίπεδο ό,τι σε απασχολεί.
